Değişimler ve Gelişmeler Üzerine

Değişimler, devrimler, inkılaplar gibi isim verilen olaylar aslında öyle tarihte yazıldığı gibi hemen olmaz. Belli bir alt yapısı olması gerekir. Mesela harf inkılabının tarihini 1 Kasım 1928 olarak biliyoruz. Bu değişim, devletin bir günde “hadi artık Arap harflerini bırakıp Latin harflerine geçelim.” demesi ile mi oldu? Bunun temelleri daha önceden atılmaya başlanmıştı.

Önceden alt yapısı atılmayan değişimler toplumca veya belli sınıflarca benimsenmemiş, sert veya dolaylı yönden yıpratılarak engellenmiştir. Mesela 2. Osman yeniçeri ocağını kaldırmaya ve devletin kurumlarındaki bozukluğu düzeltmek için acele etmiş, toplum ve kurum bu değişimlere hazır olmadığı için ilk defa isyan ile öldürülen padişah olmuştur. Bundan 204 yıl sonra 2. Mahmud'a kadar olan süreçte artık bozulan yeniçerileri dağıtılmasına karşı olan fazla kişi ve kurum olmadığı için 2. Mahmut bunu başarabilmiştir. Belki 2. Osman bu girişimde bulunmasaydı 2. Mahmut yeniçerileri kaldırmayı başaramayacaktı. Bunları toplumun hazırlanması için bir süreç olarak değerlendiriyorum.

Anlatmak istediğim belli değişimler tarihin bize gösterildiği gibi hemen olmaz. Belli olaylar belli gelişmeler olması gerekir ki o zaman etkisini gösterebilsin ve başarılı olabilsin. Bazen bu gelişmeler belirgin olarak karşımıza çıkar bazen ise gelişmelerin de bir alt yapısı vardır. Bunları da bularak aslında değişimin amacını, nedenini ve hatta değişimin neler getireceğini bile tahmin edebiliriz. Değişimlerde sadece öncesindeki gelişmelerle değil o dönemin siyasi, coğrafi, ekonomik, kültürel vb. konularda dünyadaki durumlardan da beslendiği gözlemlenebilir. Çağın gereklilikleri gelişmeleri, bu gelişmeler değişimleri getirir. Önemli olan değişimlerden sonra ne olacağıdır. Geleceğe ait bir şey söylersem bu teoriden öteye gitmeyeceği için şimdi size değişimlerin öncesindeki gelişmelerden örnek vererek bu düşüncemi destekleyeceğim.

İlk olarak Osmanlının kurulması, yani hem Türk hem Müslüman bir yönetimden oluşan devletin kurulmasındaki gelişmeler vardır. Osmanlının başarılı olması bir değişimdir. Çünkü artık Anadolu hem bizimdir hem de uzun yıllar huzur ve istikrar sağlanacaktır. Osmanlının başarılı olmasının nedenleri olarak şunları sayabilirim: Malazgirt savaşından sonra Müslüman Oğuz boylarının gelip beylikler kurulması, Anadolu Selçuklu Devleti, ikinci beylikler dönemi ve Osmanlı olarak sıralayabiliriz. İlk başta Anadolu Selçuklu devleti ile başarılı olunmamasının sebebi, halkın henüz bu değişime hazır olmamasıdır. Ama Selçuklu yıkılınca bozulan düzenden dolayı halk çağın gerekliliklerini, kendi ihtiyaçlarını anlamış ve yeni bir devlet kurulduğunda bu yönetimi benimsemiştir. İlk Osmanlı kurulsaydı belki o da erkenden yıkılıp altı yüz yıl hüküm süremeyecekti.

İkinci olarak Osmanlının yıkılışı ve Cumhuriyetin kurulmasına örnek verebiliriz. Cumhuriyetin temelleri 1. Meşrutiyet ile atılmıştır. Daha sonra 2. Meşrutiyet ve arada yaşanan birçok olay Cumhuriyete geçişi hızlandırmıştır. Çünkü artık çağın gereklilikleri demokratik cumhuriyet rejimlerine doğru yönelmiştir. Osmanlı bunda başarılı olamadığı için yaşananlar Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasına yani değişimin gelişimleri olarak tarihe not düşülmüştür.

Bu örnekleri artırmak mümkündür. Cumhuriyet döneminden de örnekler çoktur, ancak bunlar hakkımda bir ön yargı ve yanlış anlaşılmaya yol açmaması için değinmesem daha hayırlı olur diye düşünüyorum. Bu yazıda anlatmak istediğim, bir takım değişimlerin altında yatan gelişmeler o değişimin başarılı olması için alt yapıdır. Bir değişim isteniyorsa kesinlikle bu değişimin gerçekleşmesi için ortam hazır mı, öncesinde bu değişime götürecek gelişmeler olmuş mudur soruları sorularak bu yola çıkılmalıdır. Ayrıca yaşananlar ne gibi değişime bizi götürüyor, bu değişim bize ne gibi olumlu veya olumsuz sonuçlar getirir gibi soruların da cevaplanması gerekmektedir. Aksi takdirde yaşananlar bizim için kara bir leke olarak kalabilir. Bizden sonra gelecek nesilleri de düşünmek, hakkımızda kötü düşünmemelerini sağlamak bizim görevimizdir. Etrafımızdaki gelişmeleri ve değişimleri bu yöntem ile sürekli inceleyerek kendimizi hem geliştiririz hem de diğer insanlara zararımız dokunmaz diye düşünüyorum.

Düşüncelerinizi ve yazmamı istediğiniz konular varsa bunları bana mesaj atabilirsiniz, çekinmeyin rica ederim. Esenlikler diliyorum.